Medicatie: Pijnstillers!

Draconische gevolgen voor zwangere vrouwen en het ongeboren kind?

Paracetamol (chemische benaming N-acetyl-4-aminofenol of NA4AF) en aspirine worden het massaalst gebruikt als pijnstiller en zijn vrij verkrijgbaar bij de apotheek.

Onderzoekers van de Duitse universiteit van Bochum vonden dat de stof NA4AF bijna alomtegenwoordig aanwezig is in de urine van de Duitse bevolking. Zorgwekkend, want er bestaan sterke vermoedens dat NA4AF een risicofactor is voor mannelijke ontwikkeling- stoornissen.

Wil dit zeggen dat de hele Duitse bevolking aan de pijnstillers zit?

Pijnstillers zijn niet de enige bron van NA4AF, dat is een van de belangrijkste conclusies van het Duitse onderzoek. Veeartsen dienen ook paracetamol toe aan (pluim)vee, dus vlees is ook een bron. Volgens een analyse van 2002 zit er geen NA4AF in vlees, maar een analyse van 2012 vond wel sporen van NA4AF in 7% van de stalen. Toch verklaart dit de alomtegenwoordigheid van paracetamol in onze urine niet.

Een minder voor de hand liggende bron is aniline, een grondstof voor de productie van rubber en pesticiden. Aniline wordt in het lichaam omgezet naar NA4AP. Aniline en afgeleiden hebben toepassingen als kleurstof in de voeding, cosmetica en textiel. Ook tabaksrook bevat aniline.

Dat aniline en afgeleiden inderdaad in 90% van de urinestalen van de Duitse bevolking wordt aangetroffen, bevestigt de hypothese dat een groot deel van NA4AF afkomstig moet zijn van aniline.

Niettegenstaande dat paracetamol massaal geconsumeerd wordt, weten we relatief weinig over de farmacologie van deze stof. Concentraties in de urine kunnen schommelen tussen 8,7 tot 22.120 µg/l, gemiddeld 60 µg/l. NA4AF uit pijnstillers geven een concentratie van 4000 µg/l na 36 uur vanaf inname; acute concentraties van bijna 1 g/l (1.000.000 µg/l) komen soms ook voor! Maar hoge concentraties wordt ook gevonden bij personen die geen pijnstillers nemen.

Al tientallen jaren weten we dat paracetamol een risicofactor is voor mannelijke ontwikkelingsstoornissen omdat het de productie van testosteron remt. Paracetamol mag zeker tot de 'endocriene stoorders' gerekend worden. Enkele studies tonen een relatie tussen gebruik van pijnstillers tijdens zwangerschap en mannelijke ontwikkelingsstoornissen zoals cryptorchidisme (niet-ingedaalde testikel).

Zwangere vrouwen grijpen regelmatig naar pijnstillers, meestal bij hoofdpijn, in mindere mate bij spierpijn en verkoudheid. Volgens enquêtes neemt 30 tot 57% van de moeders een of andere pijnstiller, en vaak is dat nog een onderschatting, omdat vele ondervraagden zelfs niet beseffen dat pijnstillers als medicatie beschouwd moet worden! Paracetamol geraakt vlot in de foetus en komt in de moedermelk terecht. Andere ongewenste zwangerschapseffecten zijn zwangerschapsvergiftiging (verhoogde bloeddruk, pre -eclampsie), longembolie en trombose (Rebordosa 2010).

De risico's van paracetamol beperken zich niet tot ontwikkelingsstoornissen. Bevolkingsstudies suggereren dat gebruik van pijnstillers astma, allergie (Beasley 2008) en nierschade (Yue 2014) bij kinderen veroorzaakt. Bij volwassenen zijn vermoedens van verhoogd cardiovasculair risico vastgesteld (Hinz 2012), ondanks dat ontstekingen een belangrijke cardiovasculaire risicofactor zijn.

Referenties

Modick H, Weiss T et al. Ubiquitous presence of paracetamol in human urine: sources and implications.Reproduction.22 januari 2014

Beasley R, Clayton T, Crane J et al. Association between paracetamol use in infancy and childhood, and risk of asthma, rhinoconjunctivitis, and eczema in children aged 6-7 years: analysis from Phase Three of the ISAAC programme. Lancet. 2008 Sep 20;372(9643):1039-48

Hinz B, Brune K. Paracetamol and cyclooxygenase inhibition: is there a cause for concern? Ann Rheum Dis. 2012 Jan;71(1):20-5

Rebordosa C, Zelop CM et al. Use of acetaminophen during pregnancy and risk of preeclampsia, hypertensive and vascular disorders: a birth cohort study. J Matern Fetal Neonatal Med. 2010 May;23(5):371-8

Sudano I, Flammer AJ et al. Acetaminophen increases blood pressure in patients with coronary artery disease. Circulation. 2010 Nov 2;122(18):1789-96

Yue Z, Jiang P et al. Association between an excess risk of acute kidney injury and concomitant use of ibuprofen and acetaminophen in children, retrospective analysis of a spontaneous reporting system. Eur J Clin Pharmacol. 2014 Jan 21. [Epub ahead of print]

Bron: AT&A