Hoe veilig of gevaarlijk zijn pesticiden?

Een landbouwer die pesticiden sproeit op gewassen, verspreidt niet een enkelvoudige actieve stof in het milieu, maar een brouwsel van verschillende stoffen.

Pesticiden bevatten hulpstoffen die de actieve stof efficiënter doen werken.

Onderzoek rond veiligheid betreft altijd de actieve stof, maar nooit de hulpstoffen.

Het onderzoeksteam van Gilles-Eric Séralini is een van de weinige groepen van wetenschappers die de toxiciteit van pesticiden kritisch bestuderen. Hun onderzoek toont aan dat bepaalde hulpstoffen uit het commerciële preparaat Round-Up tot 10.000 keer giftiger zijn dan het actieve glyfosaat. Dat is in tegenspraak met de visie van reguliere instanties. Die veronderstellen onterecht dat de actieve stof van een pesticide formule tegelijk de meeste toxische stof is.

Veiligheid van pesticiden voor de gezondheid

berust dus op twijfelachtige onderzoeksprincipes.

Séralini en collega's selecteerden negen herbiciden, insecticiden en fungiciden en testten die op drie verschillende cellijnen. Van elk pesticide testten ze ook de actieve stof apart.

Wat bleek:

De mengsels met hulpstoffen waren vele malen giftiger. Op zich is dat geen verrassend resultaat. Hulpstoffen maken onder andere scheuren in het celmembraan, wat de opname van de actieve stof verhoogt.

De industrie spreekt van 'inerte' hulpstoffen waarmee ze suggereert dat ze onschuldig zijn.

Regelgevende instanties volgen de industrie daar blindelings in. Want niet alleen verhogen hulpstoffen de toxiciteit van de actieve stof, ze verhogen de levensduur van de actieve stof en ze zijn zelf toxisch.

Het onderscheid tussen actieve stof en hulpstof is daarom misleidend.

In deze studie werd gekeken naar overleving van de cel, maar vele van de actieve stoffen zijn xeno hormonen die in lage concentraties subtiele schadelijke effecten uitlokken. Glyfosaat is daar een voorbeeld van.

Monsanto heeft de mythe van 'veilig pesticide' goed in stand weten te houden, maar volgens de resultaten van deze studie is glyfosaat het meest giftige pesticide uit de reeks.

'Industriële claims staan mijlenver van wetenschappelijke bevindingen. Commerciële belangen beïnvloeden duidelijk de beleidskeuzes die gemaakt worden', schrijven de wetenschappers.

Niet alle pesticiden zijn giftiger in mengselvorm. Isoproturon is even giftig in de commerciële formule als afzonderlijk. De wetenschappers geloven wel dat dit een onderschatting van het probleem is. De cellijnen waarop getest werd, waren niet de gevoeligste en de duur van blootstelling was erg kort. Vele in-vivostudies moeten nog volgen vooraleer we een precies beeld krijgen van de toxiciteit van pesticiden.

Het is ondertussen algemeen aanvaard dat pesticiden de gezondheid van mens, dier en planeet ernstig bedreigen. Steeds meer onderzoek linkt pesticiden aan tal van ernstige ziekten: van geboortedefecten en onvruchtbaarheid, autisme en leerstoornissen, tot diabetes, kanker en neurodegeneratieve ziekten zoals Parkinson en Alzheimer.

Terwijl het meeste onderzoek zich toespitst op oorzaken en behandeling, wordt de roep om pesticiden te bannen en te vervangen door ‘groene’ alternatieven steeds luider.

Om het probleem van de pesticiden in kaart te brengen, en deze gegevens voor iedereen beschikbaar te maken werd deze zomer een magazine gelanceerd ‘Pesticides and You’, gecombineerd met een database die toelaat studies i.v.m. pesticiden op te zoeken:

Hiermee willen de initiatiefnemers de zeer dringende overgang ondersteunen naar niet-toxische praktijken, behandeling, regelgeving en politiek. Directeur Jay Feldman: “Als men er de wetenschappelijke literatuur over pesticiden én de ernstige (maar voorkoombare) ziekten die ons teisteren in de 21e eeuw, op naleest, blijkt duidelijk dat een van de eerste dingen die zich opdringen een globale inspanning moet zijn om het gebruik van toxische pesticiden uit te bannen.”

Eerder dit jaar werd al een gids over gezonde voeding gelanceerd: Organic Food: Eating with a Conscience. Deze gids legt de gevaren uit van voedsel geproduceerd met gevaarlijke chemicaliën: ze contamineren water, grond en lucht, ze schaden de biodiversiteit, maar ook landbouwers, en ze doden bijen, vogels, vissen en andere wilde dieren. Zelfs als het uiteindelijke product acceptabel is als ‘voedsel’.

Pesticiden veroorzaken alzheimer

Alzheimerpatiënten hebben hogere concentraties van pesticiden in hun bloed dan gezonde personen. De resultaten van het team van Jason Richardson waren ontstellend: bij 74 van de 89 alzheimerpatiënten lagen de niveaus minstens vier keer hoger dan gemiddeld. De pesticide die gemeten werd, was DDE dat uit het beruchte DDT gevormd wordt.

Zowel DDE als DDT stimuleren de productie van een eiwit dat hersenplaques veroorzaakt. DDT werd in de jaren vijftig massaal toegepast in de landbouw, maar werd later verboden omwille van desastreuze effecten op milieu. Omdat DDT zo slecht afbreekbaar is, komt het vandaag nog steeds voor in ons lichaam, en met voelbare gevolgen! Derdewereldlanden gebruiken nog steeds DDT om de malariamug te bestrijden.

Roundup en chronische nierziekte

Onderzoekers uit Sri Lanka en Californië hebben een stevig dossier samengesteld waarin ze de relatie tussen het gebruik van glyfosaat (Roundup) en een onbekende nierziekte aan de kaak stellen. Hun verhaal toont eens te meer aan in hoeverre de effecten van het massale gebruik van chemicaliën in de landbouw onderschat worden. Al te gemakkelijk wordt de veiligheid van die chemicaliën voor waar aangenomen, zonder voorafgaand kritisch onderzoek.

De eerste gevallen van de onbekende nierziekte bij rijstboeren uit Sri Lanka (CKDu, chronic kidney disease of unknown etiology) doken in de jaren negentig op. Van onbekende oorsprong, want gekende oorzaken zoals diabetes, hoge bloeddruk of herkenbare nierontstekingen hebben er niets mee te maken. Ondertussen treft CKDu 15 % van de boeren. Op termijn heeft de ziekte ernstige gevolgen.

CKDu komt vooral bij een bepaalde beroepsbevolking voor; een omgevingsfactor als oorzaak ligt voor de hand. Lood, NSAID's, aminoglycosiden, aristolochzuur en schimmeltoxinen zijn geen waarschijnlijke oorzaak, dus blijven nog over: arseen, cadmium, pesticiden en... hard water. CKDu komt vaker voor in gebieden waar het water hard is, rijk aan calcium, magnesium, strontium en ijzer. Statistieken spreken van een sterk verband: 96% van de nierpatiënten heeft gedurende vijf jaar hard water gedronken. Bovendien moeten boeren in broeierige omstandigheden werken. Allemaal factoren die belastend zijn voor de nieren, maar die CKDu op zich niet kunnen verklaren.

Het harde water van Sri Lanka bevat ook arseen, een toxisch metaal dat ook in de nagels van CKDu-nierpatiënten aangetroffen wordt. Dezelfde concentraties worden ook bij gezonde bewoners gemeten, die de nierziekte niet krijgen. Onderzoekers moesten dus een bijkomende factor vinden die de niertoxiciteit van hard water en/of zware metalen dramatisch verhoogt.

CKDu verscheen pas in de jaren negentig, op een moment dat chemicaliën in de landbouw van Sri Lanka massaal toegelaten werden.

Frappant: in een provincie uit het noorden van Sri Lanka waren dezelfde chemicaliën aanvankelijk verboden. CKDu heeft die streek minder hard getroffen, hoewel het water er even hard is. Veruit het meest gebruikte pesticide is nog steeds glyfosaat. Monsanto, producent en lange tijd patenthouder, heeft lange tijd beweerd dat het biologisch vlot afbreekbaar is, maar al in 1996 waren er rechtszaken die deze claim aanvochten. Monsanto verspreidde een foute weergave van de feiten.

De stabiliteit van glyfosaat in de bodem hangt sterk af van mineralen in de bodem. De halfwaardetijd is 92 dagen in water en 47 dagen in de bodem, dat is een gunstig veiligheidsprofiel. Binding met metalen (hard water) kan de halfwaardetijd verlengen naar 7 tot 22 jaar (!), terwijl het wateroplosbaar blijft. Dit complexe gedrag compliceert de detectie van glyfosaat. De meeste metingen in het verleden hebben de milieubelasting van glyfosaat zwaar onderschat. Binding met hard water verlaagt bovendien de potentie van dit herbicide.

De combinatie van hard water, zware metalen en glyfosaat vormt momenteel de beste verklaring voor de CKDu-epidemie in Sri Lanka. Verhoogde niveaus aan zware metalen worden overal in Sri Lanka gevonden. Sommige meststoffen bevatten verhoogde concentraties van zware metalen, waardoor cadmium en arseen in groenten en rijst zitten. In Sri Lanka wordt op tabaksbladeren gekauwd, nog een bron van zware metalen.

Daarnaast tonen urine-analyses dat glyfosaat alomtegenwoordig is bij boeren die sproeien.

Glyfosaat wordt geïnhaleerd en zelfs via het zweet geabsorbeerd. Voor grondige analyses zijn nieuwe meetmethoden nodig, omdat glyfosaat-metaalcomplexen lastig te meten zijn. Recente metingen in Spanje detecteerden glyfosaat in 41% van de bodem stalen, terwijl oude metingen niets konden vinden.

De toxiciteit van glyfosaat komt niet helemaal uit de lucht vallen. Een aantal studies hebben zich wel geconcentreerd op glyfosaat-metaalcomplexen en hebben nierschade bij dieren vastgesteld.

Tot slot hebben de onderzoekers ook een idee van schadende biochemie van glyfosaat-metaalcomplexen. Glyfosaat-arseen komt rechtstreeks in de bloedcirculatie terecht zonder dat de lever de kans krijgt om het zware metaal te ontgiften. De opmerkelijke waarneming dat CKDu-patiënten doorgaans normale leverwaarden hebben, sluit daarbij aan. De complexen komen dus vlot in de veel gevoeligere nieren terecht. In bepaalde niercellen wordt ammonium (NH4+) geproduceerd dat het toxische arseen bevrijdt uit het glyfosaat. De schade die arseen toebrengt, zal op termijn de weerstand van de nieren tegen glyfosaatcomplexen verlagen en onherstelbare nierschade toebrengen.

Sri Lanka is niet het enige land. In India en in Zuid-Amerika zijn er ook regio's waar CKDu veel slachtoffers maakt. In El Salvador is CKDu de belangrijkste oorzaak van hospitaalsterfte, met vele jongeren onder de slachtoffers! Niet toevallig in gebieden waar veel katoen wordt geteeld...

Vele argumenten onderschrijven de link tussen glyfosaat en chronische nierziekte, maar een definitief bewijs is dit niet. Wel is duidelijk dat de agro-industrie een karikatuur maakt van wetenschappelijke feiten en dat de academische wereld laks toekijkt en zelfs meewerkt. We kennen de langetermijngevolgen van GGO's, pesticiden en industriële landbouw in het algemeen niet: noch voor het mileu, noch voor de gezondheid, noch voor de boer. Want die laatste is de grootste slachtoffer, zij die intensief in contact komen met vergif.

Referenties:
Mesnage R, Defarge N et al. Major Pesticides Are More Toxic to Human Cells Than Their Declared Active Principles. BioMed Research International. 2014; ID 179691 http://dx.doi.org/10.1155/2014/179691

http://www.beyondpesticides.org/health/pid-database.pdf

www.beyondpesticides.org/health (met veel referenties)

www.eatingwithaconscience.org

Richardson JR, Roy A, Shalat SL, von Stein RT, Hossain MM, Buckley B, Gearing M, Levey AI, German DC. Elevated Serum Pesticide Levels and Risk for Alzheimer Disease. JAMA Neurol. 2014 Jan 27

Jayasumana C, Gunatilake S, Senanayake P. Glyphosate, hard water and nephrotoxic metals: are they the culprits behind the epidemic of chronic kidney disease of unknown etiology in Sri Lanka? Int J Environ Res Public Health. 2014 Feb 20;11(2):2125-47

Bron: AT&A